ჩვენ გვჯერა PPP მოდელის – საქართველში ჯანდაცვის მდგომარეობა მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდება

ქართული კლინიკები გარკვეულ პერიოდში ევროპულ სტანდარტებს უნდა მიუახლოვდნენ. ერთ-ერთი ამბიციური რეფორმატორული პროექტის ფარგლებში სამი ძირითადი საავადმყოფოს სრული რეაბილიტაცია იგეგმება, ამასთან ერთად პროექტი სამედიცინო ხარჯების 30%_ით შემცირებას გვპირდება.

ეს საავადმყოფოებია –  ცენტრალური რესპუბლიკური საავადმყოფო, თბილისის ონკოლოგიური ცენტრი და  თბილისის ბავშვთა ინფექციური კლინიკური საავადმყოფო;

ჰოსპიტალური სექტორის განვითარების პროექტში საქართველოს საპარტნიორო ფონდმა ალფამედიკის კონსორციუმთან და საქართველოს შრომის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროსთან ერთად დაიწყო გეგმის განხილვა. ქართული და ავსტრიული მხარეები  სამედიცინო კლასტერის PPP პროექტის განხილვის მიზნით ერთმანეთს თბილისში რამდენჯერმე შეხვდნენ. აღნიშნული პროექტი ალფამედიკის კონსორციუმის მიერ საქართველოში ჯანდაცვის (მათ შორის პირველადი ჯანდაცვის) სერვისების გაუმჯობესების ფარგლებში მთავრობის მიერ გამოცხადებული ტენდერისთვის იქნა შემუშავებული.

ალფამედიკის კონსორციუმის წარმომადგენლებმა განაცხადეს, რომ ისინი მზად არიან სამი საავადმყოფოს რეაბილიტაციის პროექტში 250 მილიონი ლარის ინვესტიცია განახორციელონ. მინისტრის განცხადებით მოსალოდნელია პროექტის ჯამური ღირებულება 0.5 მილიარდ ლარს მიუახლოვდეს, რომელიც ხელშეკრულების თანახმად ერთობლივად დაიფარება ტენდერში გამარჯვებული კომპანიისა და საპარტნიორო ფონდის მიერ.

ამ მნიშვნელოვანი დეტალების უკან, მეტად დამაინტრიგებელი ფაქტორია – როგორ აპირებს ავსტრიული მხარე ზემოთხსენებული პროექტის განახორციელებას?!

ვენაში დაფუძნებული კომპანია ფოკუსირებას  PPP პროექტებზე ახდენს. უფრო შესაფერისი იქნება ვთქვათ, რომ  ეს არის ხარისხისა და ფულის თანაფარდობის პროექტი,  შედეგზე ორიენტირებული შეთანხმება, რომელიც მონიტორინგს უწევს  გამარჯვებული კომპანიის ვალდებულებას – მოიზიდოს ინვესტიციები და შექმნას სამი საავადმყოფოს განვითარების გეგმა. ამასთან ერთად, ალფამედიკის კონსორციუმმა უნდა დააპროექტოს, ააშენოს, აღადგინოს და მოახდინოს სახელმწიფო სამედიცინო კლინიკების მაღალი თანამედროვე ტექნიკით აღჭურვა, რათა ისინი მიუახლოვდნენ ევროპულ სტანდარტებს.

იმისათვის, რომ უფრო კარგად დაინახოთ, თუ როგორ აპირებს ალფამედიკის კონსორციუმი საქართველოს პირველადი ჯანდაცვის სისტემის განახლებას და რატომ არის PPP მოდელი ყველა ჩართული მხარისათვის პრიორიტეტული ,,ჯორჯია თუდეი“ არის პრივილეგირებული შემოგთავაზოთ ექსკლუზიური ინტერვიუ ალფამედიკის სატენდერო განვითარების ხელმძღვანელთან ლეო მაკკენასთან (Leo McKenna),   რომელსაც გააჩნია  უდედესი  გამოცდილება და ცოდნა PPP პროექტებთან მიმართებაში. მაკკენა ამაყობს შესანიშნავი მუშაობით, რომელმაც 2 დეკადაზე მეტი გასტანა.

ამ მუშაობის შედეგია ირლანდიის პირველი და ერთადერთი PPP მოდელით შექმნილი საავადმყოფო – ყველაზე დიდი პროექტი რეგიონის ისტორიაში. მაკკენამ გაგვაცნო მისი ხედვები ქართულ პროექტზე და მის გამოწვევებზე, რომელიც სწორედ მან და მისმა გუნდმა უნდა დაძლიოს.

„ეს არის ინოვაციური გადაწყვეტილება საქართველოსათვის“, – ამბობს ის, „ძლიერი და მყარი პროექტი, რომელიც გამოირჩევა როგორც ინტელექტუალური და კომერციული თვალსაზრისით – ისე ჯანდაცვის დაგეგმვით და კონცეპტუალური დიზაინით “.

მოლოდინის რეჟიმია, რადგან მხარეებმა პროექტის ფინანსური სიცოცხლისუნარიანობის უზრუნველსაყოფად, დაფინანსების გადაწყვეტილება უნდა შეიმუშავონ. სწორედ ამის შემდეგ დაიწყება ფაქტიური მშენებლობა, რომელიც მაკკენას თქმით დაახლოებით სამი წელი გაგრძელდება. შეთანხმებული სამოქმედო/საოპერაციო ვადების მიხედვით, საავადმყოფოები ავსტირულმა მხარემ 25 წლის განმავლობაში უნდა მართოს.

„ეს არის უდიდესი პასუხისმგებლობა სადაც ლომის წილი, სწორედ ალფამედიკის არის“-  განაცხადა მაკკენამ.

„PPP მოდელში, რისკები საჯარო სექტორიდან მთლიანად გადანაცვლებულია კერძო სექტორში“, განაცხადა მაკკენამ. ,,ასე რომ ყველა რისკი – ეს იქნება დაკავშირებული დიზაინთან თუ მშენებლობასთან, ფინანსურ თუ ოპერაციულ რისკებთან – რჩება კერძო სექტორში. PPP მოდელის ფუნდამენტური პრინციპია რისკების მართვის საკუკეთესო საშუალება – ორივე მხარისათვის მართვის თანაბრად გადანაწილება. მაგალითად, რამდენი საწოლი უნდა იდგეს საავადმყოფოში – ეხება საჯარო სექტორს, დაგეგმვის ფუნქცია აკისრია ჯანდაცვის სამინისტროს. მიწოდების შესაძლებლობა კი რეალურად არის კერძო სექტორში“.

ეს არის დიდი ვალდებულება. მაგრამ როგორც ჩანს, ვალდებულება არის სწორედ ის, რაც მაკკენას და ალფამედიკს საქართველოს მომავალთან დაკავშრებით აქვთ დაგეგმილი. ალფამედიკის წარმომადგენელი პირდაპირ აცხადებს, რომ მას და მის კომპანიას საქართველოსათვის „ხანგრძლივი მემკვიდრეობის“ აშენება სურს.

,,გვინდა ეს იყოს ხანგრძლივი“. ალფამედიკს სურს სტრატეგიული ურთიერთობა განავითროს, როგორც ჯანდაცვის სამინისტროსთან, ისე საპარტნიორო ფონდთან.

,,როდესაც საქმე განვითარებად სამედიცინო ინფრასტრუქტურულ პროექტებს ეხება, აუცილებელია ვიყოთ ერთმანეთის არჩევანის მხარდამჭერნი,“ – განაცხადა მან. 

გამომდინარე იქიდან, რომ ალფამედიკის კონსორციუმი კომერციული ორგანიზაციაა, ცხადია ის საკუთარი ინვესტიციის დაბრუნებაშიც არის დაინტერესებული. როგორც ჩანს, სამედიცინო კლასტერის პროექტი საპარტნიორო ფონდთან ერთად რისკზეა წასული – პროექტის 40% თანაბრად უნდა  დაიფაროს ალფამედიკის და საპარტიორო ფონდის მიერ, დანარჩენი 60% კი  ბანკისფან სესხის აღებით იფარება. მაკკენა დარწმუნებულია, რომ პოტენციური კრედიტორების დეფიციტის საშიშროება არ არსებობს. მას არგუმენტად რისკებთან დაკავშირებული ფართო ფინანსური და ბაზრის ანალიზი მოყავს, რომელიც მისმა კომპანიამ პროექტის დაწყებამდე შეიმუშავა.

,,ჩვენი გადაწყვეტილება არის ფინანსურად ეფექტური. ეს არის ცივი და მძიმე ციფრები, ემოციების გარეშე. ჩვენ როგორც ბევრი ფინანსური, ისე ოპერაციული მოდელი შეგვიქმნია. ეს არის პროგნოზი ძალიან გონივრული ვარაუდებით, რომელიც გვეუბნება რომ მოთხოვნა სწორედ აქ არის“ – განაცხადა მან. 

რთულია შეეწინააღმდეგო მის ოპტიმიზმს, რადგან ეს არის ადამიანი, რომელიც პოტენციურ პრობლემებსა და წინააღმდეგობებს საკუთარი თავდაჯერებულობით ამარცხებს.

„პროექტის განსახორციელებლად საჭიროა ორი ფუნდამენტური საფუძველი – ლოჯისტიკის ცოდნა და დაფინანსება, რომელიც უკვე სახეზეა“, – ამბობს ის. „ჩვენ დარწმუნებულები ვართ ჩვენი ქართველი პარტნიორების გამჭვირვალობასა და ერთგულებში. ზოგადად, ასეთ პროექტებში მთავარი მტერი ბიუროკრატიაა და ამ ყველაფრის ერთადერთი ანტიდოტი გადაწყვეტილების მიღების უნარია, და ჩვენ გვჯერა რომ ამ შემთხვევაში ამას შევძლებთ“.

ბიუროკრატია მართლაც არ უნდა წარმოადგენდეს მნიშვნელოვან პრობლემას, და როგორც წინა, ისე ამჟამნდელი მთავრობა  იბრძვის პროცესების ეფექტურად წარმართვისთვის.  დაუნდობელი ოლიგოპოლია – ეს არის ის რაც გვესმის ამ დღეებში ფარმაცეპტულ ბაზარზე გამოწვეული შიშით – თუ რის გაკეთებას აპირებს მთავრობა. მაკკენა ამბობს, რომ ისინი მოუსმენენ და ითანამშრომლებენ მათთან, ვინც შესთავაზებს ხარისხისა და ფინანსების თანაფარდობას.

 „ეს არ არის მხოლოდ ბიზნესი“,- აცხადებს მაკკენა. „ჩვენ სხვა მომწოდებლებისგან განსხვავებით, არ ვართ მხოლოდ მოგებაზე ორიენტირებულნი, ჩვენ ამაზე ზევით ვდგავართ. გვსურს ვიყოთ საქართველოს მთავრობის და მოსახლეობის სტრატეგიული პარტნიორები“. 

მან განაცხადა, რომ პროექტის ნებისმიერ საფეხურზე და ნებისმიერი საშუალების გამოჩენისთანავე ეცდებიან ადგილობრივი კომპანებისა და მოსახლეობის დასაქმებას.

„ეს ჩვენთვისაც კარგია – ადგილობრივი მოსახლეობა უკეთესად აანალიზებს სიტუაციას, ვიდრე ჩვენ. მაგალითად, როდესაც დაიწყება მშენებლობაზე ნებართვის მოპოვების ტენდერი, ჩვენ კომპანიას საქართველოდან ავარჩევთ“.

ველით მაღალ სტანდარტებს, წინაპირობებს და ამასთან სამუშაოს საფუძვლიან გამოკვლევას. ნათლად ჩანს, რომ სამუშაოს შეუსრულებლობაზე, არც მაკკენა და არც  ალფამედიკი თვალს არ დახუჭავს. პირიქით, ალფამედიკი შექმნის შეფასების და მონიტორინგის გუნდს, სადაც საერთაშორისო სპეციალისტები იქნებიან დასაქმებულნი, რომელიც უზრუნველყოფს სამუშაოების ხელშეკრულების სტანდარტებთან შესაბამისობას.

„საავადმყოფოების PPP პროექტში ჩართვამდე, გვექნება იმის დამადასტურებელი დამოუკიდებელი დოკუმენტაცია, რომ ის აშენებული იყო ხელშეკრულებაში გაწერილი სპეციფიკაციის გათვალისწინებით, – რომელიც შეფასებული იქნება პროფესიონალი მესამე მხარეების მიერ. მოვახდენთ ფასთა გამოკითხვას“ – აცხადებს მაკკენა, და აღნიშნვს, რომ მთავარი ფოკუსირება საერთო და პირველადი ჯანდაცვის მდგომარეობის გაუმჯობესებაზე კეთდება. რთულია შეეწინააღმდეგო – აღნიშნულ პროექტზე არანაკლებ 247 პირველადი ჯანდაცვის ობიექტია მიმაგრებული, რომელიც მნიშვნელოვნად გააუმჯობესებს ჯანმრთელობის მდგომარეობას საზოგადოებაში, განსაკუთრებით კი რეგიონებში.

„PPP მოდელის ყველაზე დიდი სარგებელი არის ის, რომ ეს არის ხარჯთეფექტური,  შედეგზე ორიენტირებული მოდელი. ამიტომაც არის კონკურენტული დაძაბულობა მიწოდების ყველა ეტაპზე. ეს ეკონომიკურად ეფექტური გადაწყვეტის და შედეგების დაჩქარების გარანტიაა. PPP პროექტების 96% დროულად ან გათვლილ ვადაზე ადრე სრულდება. დაგვიანების შემთხვევაში მათ დავალიანების  დაფარვა უნდა დაიწყონ, თუმცა ამის გაკეთება არ უწევს მთავრობას“. – ამბობს მაკკენა.

თუ სხვა მხრიდან შევხედავთ, იმ შემთხვევაში თუ  სამუშაოები დროზე ადრე დასრულდა, ისინი თანხას საკმაოდ კარგი პროცენტული განაკვეთით იღებენ და არ არიან ვალდებულნი ბანკს იქამდე დაუბრუნონ თანხა, სანამ ხელშეკრულებით არ დადგება ამის დრო. ასე რომ ესეც სერიოზული დანაზოგია. საქმიანობის საოპერაციო პერიოდთან მიმართებაში, რომელიც ჩვენ შემთხვევაში 25 წელია – ჩვენ ვაშენებთ 3 წელიწადში და ვმართავთ 25 წელი – თუ ამ პერიოდის განმავლობაში,  საავადმყოფოები არ განვითარდებიან ხელშეკრულებაში გაწერილი სტანდარტების შესაბამისად, PPP ვალდებულია აღნიშნული საკუთარი რესურსებით გამოასწოროს. ასე რომ, რისკებმა საჯარო სექტორიდან PPP _ში გადაინაცვლა.“