ჰოლდინგების შეზღუდვა, „შემავსებელი“ პაკეტების დაშვება – კონკურენციის სააგენტოს რეკომენდაციები, რომლებიც ჯერჯერობით არ ამოქმედებულა

კონკურენციის სააგენტოს მიერ ფარმაცევტული ბაზრის შესწავლის შედეგად განსაზღვრული 13 რეკომენდაციიდან, 2022 წელს სრულად ან ნაწილობრივ 7 რეკომენდაცია შესრულდა.

ამის შესახებ სააგენტოს მიერ გამოქვეყნებულ ანგარიშშია ნათქვამი.

სააგენტო აღნიშნავს, რომ მედიკამენტებზე ხარისხობრივი და ფინანსური ხელმისაწვდომობის გასაზრდელად, მედიკამენტებზე გაწეული დანახარჯების შესამცირებლად, ბაზარზე კონკურენტული გარემოს გაუმჯობესების მიზნით სააგენტომ მიზანშეწონილად მიიჩნია 13 რეკომენდაციის გაცემა. ეს რეკომენდაციებია:

1.       რეცეპტისა და დანიშნულების დონეზე უნდა მიეთითოს მხოლოდ მედიკამენტის საერთაშორისო არაპატენტირებული დასახელება (გენერიკი) და უნდა შეიზღუდოს სავაჭრო დასახელების მითითება.

2.       გენერიკული ჩამანაცვლებლის მითითება – სასურველია რეცეპტის/დანიშნულების დონეზე, ძირითად გენერიკთან ერთად, მიეთითოს სულ მცირე ერთი დამატებითი ჩამანაცვლებელი გენერიკი;

3.       ელექტრონული რეცეპტის/ დანიშნულების ერთიანი სისტემის დანერგვა

4.       დარგის მარეგულირებლის მიერ რეცეპტის/დანიშნულების განგრძობადი კონტროლი;

5.       GMP სტანდარტი აუცილებელია მოქმედებდეს ბაზარზე მედიკამენტების დაშვების ორივე დონეზე – წარმოება და იმპორტი. დარგის მარეგულირებელმა უნდა უზრუნველყოს გენერიკული მედიკამენტების ბიოექვივალენტობის შემოწმება და შედეგად უნდა იყოს იმის გარანტი, რომ ბაზარზე დაშვებული ყველა მედიკამენტი აკმაყოფილებს ხარისხის კანონმდებლობით გათვალისწინებულ ნორმებს.

6.       სამკურნალო გაიდლაინების სრულყოფა;

7.       ფარმაცევტის საქმიანობის ეფექტიანი რეგულირება და განგრძობადი მონიტორინგი – ჯანსაღი კონკურენტული გარემოს უზრუნველსაყოფად მნიშვნელოვანია, დეტალურად გაიწეროს ფარმაცევტის მიერ მედიკამენტის საბოლოო მომხმარებლამდე მიტანის ვალდებულებები. კერძოდ, გენერიკული რეცეპტის/დანიშნულების დანერგვის პარალელურად, აუცილებელია დარეგულირდეს მედიკამენტის შეძენის დროს ფარმაცევტის ვალდებულება – შესთავაზოს მოხმარებელს სულ მცირე 3 ყველაზე დაბალი ფასის მქონე მედიკამენტი. ამასთან ერთად, აუცილებელია დარგის მარეგულირებლის მიერ განხორციელდეს აღნიშნულის განგრძობადი მონიტორინგი, ელექტრონული რეცეპტის/დანიშნულების მეშვეობით.

8.       სანქცირების მექანიზმის გამკაცრება და ეფექტიანი კონტროლი – მნიშვნელოვანია, რომ „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 30-ე მუხლით გაწერილ ინტერესთა შეუთავსებლობის ფაქტებს ჰქონდეს შესაბამისი სანქცირების მექანიზმი, რაც საერთაშორისო გამოცდილების გათვალისწინებით, ადმინისტრაციულთან ერთად შესაძლოა იყოს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობაც. რაც შეეხება ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის საკითხს, მიზანშეწონილია ჯარიმის თანხა იყოს ადეკვატური, რათა მას ჰქონდეს საკმარისი შემაკავებელი/ პრევენციული ეფექტი.

9.     რეცეპტის/დანიშნულების გამომწერ პირსა და ფარმაცევტულ კომპანიებს შორის ურთიერთობის მაქსიმალური გამჭვირვალობისა და საჯაროობის უზრუნველყოფა;

10.   დარგის მარეგულირებლის მიერ გენერიკულ მედიკამენტებთან დაკავშირებით საინფორმაციო კამპანიის წარმოება.

11.   საყოველთაო და კერძო სადაზღვევო „შემავსებელი“ პაკეტების თანაარსებობის უზრუნველყოფა – მედიკამენტებზე და ზოგადად, სამედიცინო მომსახურებაში „ჯიბიდან“ გადახდების შესამცირებლად, სასურველია, მომხმარებელს შეეძლოს საყოველთაო დაზღვევის პროგრამის შემავსებელი კერძო სადაზღვევო პროდუქტის შეძენა – სულ მცირე, მედიკამენტების კომპონენტის ნაწილში.

12.   ბაზრის ჰოლდინგური სტრუქტურის შეზღუდვა – სააგენტოს პოზიციით, მნიშვნელოვანია კონკრეტული რეგულირების ქვეშ მოექცეს მედიკამენტების იმპორტიორი/საბითუმო და საცალო მიმწოდებელი ეკონომიკური აგენტების მიერ არაპროფილური საქმიანობების განხორციელება, რაც გამორიცხავს ბაზრის ამგვარი სტრუქტურის შესაძლო უარყოფით შედეგებს მომხმარებელზე და ბაზრის ზოგად კონკურენტუნარიანობაზე;

13.   „თავისუფალი ფასწარმოქმნის“ პოლიტიკის გადახედვა.

იმ პუნქტებს შორის, რომლებიც ამ დრომდე არ შესრულებულა, არის:  საყოველთაო და კერძო სადაზღვევო „შემავსებელი“ პაკეტების თანაარსებობის უზრუნველყოფა, ბაზრის ჰოლდინგური სტრუქტურის შეზღუდვა, სანქცირების მექანიზმის გამკაცრება ინტერესთა შეუთავსებლობის ფაქტებზე,  გენერიკულ რეცეპტში გენერიკთან დამატებითი ჩამანაცვლებელი გენერიკის მითითება, სამკურნალო გაიდლაინების სრულყოფა, რეცეპტის/დანიშნულების გამომწერ პირსა და ფარმაცევტულ კომპანიებს შორის ურთიერთობის მაქსიმალური გამჭვირვალობისა და საჯაროობის უზრუნველყოფა.

ამასთან, უნდა აღინიშნოს, რომ ჰოლდინგების საკითხთან დაკავშირებით მინისტრმა ზურაბ აზარაშვილმა საკუთარი პოზიცია გააჟღერა. მაგალითად, ფარმაცევტული კომპანიების მიერ მედიკამენტების გაძვირებაზე საუბრისას მინისტრმა აღნიშნა, რომ უწყება ფარმაცევტულ სექტორში მიმდინარე რეფორმების პროცესში ჰოლდინგური შეთქმულებების წინააღმდეგ კონკრეტულ გადაწყვეტილებებს მიიღებს. რა შესაძლო გადაწყვეტილებაზეა საუბარი – ამ ეტაპზე არ კონკრეტდება. რაც შეეხება “შემავსებელ” სადაზღვევო პაკეტებს, ამ კუთხით რაიმე ცვლილება სამინისტროს ამ დრომდე არ დაუანონსებია.